TÍCH HỢP STEAM TRONG DẠY HỌC ÂM NHẠC & MĨ THUẬT

Vụ Giáo dục Phổ thông (GDPT), Bộ GD&ĐT vừa tổ chức Hội nghị – Tập huấn: “Thực hiện tăng cường năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên tiểu học dạy học môn âm nhạc, môn mĩ thuật thông qua hoạt động giáo dục STEAM, đáp ứng CTGDPT 2018” vào ngày 27 & 28/08/2025 tại TP Đà Nẵng.

PGS.TS Trịnh Hoài Thu, Phó Vụ trưởng Vụ GDPT chia sẻ trong buổi khai mạc: “Môn Âm nhạc và Mĩ thuật trong Chương trình GDPT 2018 được triển khai dạy học ở cả 3 cấp học. Đây là những môn học có ý nghĩa và vai trò vô cùng quan trọng góp phần hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh, nhất là những năng lực đặc thù như năng lực thẩm mỹ để giúp cho học sinh làm quen, nhận biết, hiểu về cái đẹp cũng như biết thưởng thức cái đẹp của nghệ thuật ở trong cuộc sống, làm phong phú tâm hồn cũng như hướng tới những giá trị giàu tính nhân văn: chân – thiện – mỹ”.

Vụ GDPT, Bộ GD&ĐT đã tổ chức nhiều đợt tập huấn cho giáo viên dạy học các môn Âm nhạc, Mĩ thuật để triển khai có hiệu quả Chương trình GDPT 2018. Tuy nhiên, từ nhu cầu thực tế của giáo viên Âm nhạc và Mĩ thuật, trước thềm năm học 2025 – 2026, Bộ GD&ĐT tổ chức đợt tập huấn có sự tham gia của cán bộ quản lý các trường học để làm rõ vai trò chỉ đạo trong tổ chức các hoạt động STEM/STEAM trong trường học; làm rõ yếu tố nghệ thuật trong bài học STEAM đồng thời hướng dẫn dạy học môn Âm nhạc, Mĩ thuật có sự kết nối với các môn học cũng như các hoạt động giáo dục khác ở trong nhà trường tiểu học.

Cán bộ quản lý và Giáo viên âm nhạc của 34 Tỉnh thành tham dự chương trình tập huấn.

Với bộ môn âm nhạc, Vụ GDPT đã mời các Chuyên gia âm nhạc đến từ Trường ĐH Sư Phạm TP Hồ Chí Minh cùng với Viêt Thương Music (VTM), là đơn vị có quá trình lâu năm đồng hành với Vụ GDPT. Các giảng viên phối hợp với các chuyên gia của Vụ GDPT biên soạn tài liệu tập huấn được tổ chức tại TP Đà Nẵng trong hai ngày 27 – 28/8 vừa qua, cho 170 cán bộ quản lý và giáo viên âm nhạc đầu ngành của 34 tỉnh thành.

Đại diện Vụ GDPT cùng Chuyên viên và Ban giảng huấn Việt Thương Music

Các chuyên gia đến từ ĐHSP Tp. HCM hướng dẫn về STEM/STEAM ở bậc Tiểu học, trọng tâm của chương trình tập huấn là chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận về tích hợp STEAM trong môn Âm nhạc ở Tiểu học. Cùng với một số bài học minh họa giáo dục STEAM trong dạy và học âm nhạc cấp Tiểu học như: Làm mũ nốt nhạc bàn tay, trải nghiệm chơi nhạc cụ gõ với vật liệu khác nhau như bát nhưa, bát sứ, bát kim loại với nước…Tự chế nhạc cụ Tamborine, Maracas làm từ đĩa giấy và hạt đậu… 

Giáo viên thuyết trình sản phẩm trống con làm từ ly giấy và bong bóng: maracas làm từ đĩa giấy và hạt đậu.

TS, Nhạc sĩ Phạm Kim đến từ Việt Thương Music đã tập huấn nội dung: Tích hợp STEAM trong dạy học Âm nhạc Tiểu học, Dạy học như một bản nhạc sống động thông qua 3 chuỗi hoạt động trải nghiệm:  Các giáo viên lần lượt được trải nghiệm về tích hợp liên môn STEAM trong hợp xướng và hòa tấu; các kiến thức về hoạt động trải nghiệm, ứng dụng nguyên tắc tâm lý giao tiếp vào phương pháp dạy, hoạt động giao thoa giữa âm nhạc và STEAM…

• Trải nghiệm về tổ chức hoạt động để mỗi tiết học không phải là tập hợp rời rạc các hoạt động mà là một bản nhạc lớn hoàn chỉnh. Một số bí quyết trong phương pháp, cách thức tổ chức dạy học mà giáo viên có thể áp dụng như Giảng dạy 3D (Trải nghiệm trước – Thảo luận sau – Thực hiện lại) hay Câu lạc bộ 4 H: Hearing – Hand – Heart – Head (Nghe – Tay – Tim – Đầu) để học sinh cùng hòa nhịp, cùng tỏa sáng…

Đặc biệt, Việt Thương Music đã chia sẻ cùng thầy cô giáo 6 gợi ý để soạn thảo học liệu trong tích hợp STEAM với môn Âm nhạc: Từ đơn giản đến phức tạp (Simple to Complex); Từ vận động cơ thể đến nhạc cụ (Body to Instrument); Từ đồng ca đến hoà tấu (Unison to Orchestra); Từ bắt chước đến sáng tạo (Imitation to Creation); Từ tai nghe đến kí hiệu (Aural to Written) và Từ trải nghiệm đến khái niệm (Experience to Concept).

• Cán bộ quản lý và giáo viên đã trải nghiệm trên các nhạc cụ: xylophone, metallophone, glockenspiel, sáo recorder, kèn phím, đàn phím điện tử. Được giới thiệu cách khái quát một số phần mềm, ứng dụng giáo viên có thể khai thác trong dạy học như MuseScore (ứng dụng soạn nhạc nguồn mở miễn phí), một vài ứng dụng thu âm nguồn mở miễn phí, OBS (phần mềm nguồn mở miễn phí về livestream và thu video)…
• Với “Tích hợp STEM trong hoạt động hợp xướng và hòa tấu”, giáo viên cần lưu ý về kiến thức sơ lược về âm nhạc học hệ thống; nắm vững các đặc tính vật lý của âm thanh trong âm nhạc (Âm học âm nhạc); Nhạc cụ học (Organology): Hiểu biết về cấu tạo, phân loại và âm thanh của các nhạc cụ, cách phối âm trong dàn nhạc, hệ thống âm thanh biểu diễn và thu âm.; Tin học âm nhạc (Music Informatics) / Khoa học máy tính âm nhạc (Computer Music Science): Làm quen với một số ứng dụng cơ bản như MuseScore (kí âm, phối nhạc) và OBS (thu hình); Lý thuyết âm nhạc hệ thống (Systematic Music Theory): Nắm vững các mô hình giai điệu, các kiểu kết cấu hòa thanh, các nguyên tắc phát triển ý nhạc, ứng tấu và biến tấu.

           Tiết thực hành Tích hợp STEAM trong Hợp xướng, hòa tấu

Sau hai ngày tập huấn, Việt Thương Music tiếp tục xây dựng các khóa tập huấn ngắn hạn tại các Sở GD&ĐT nhằm trang bị cho giáo viên những kiến thức và kỹ năng chuyên sâu cần thiết đã được đề cập. Tùy vào tính chất và mục tiêu của từng nội dung, hoạt động tập huấn sẽ được triển khai theo ba hình thức chính:

• Tập huấn trực tiếp tại địa phương (off-line training in house);
• Tự học qua Website: Giáo viên có thể đăng kí học các kĩ năng nhạc cụ cơ bản: Xylophone, Bộ gõ non-pitch, Sáo recorder, Kèn phím, Đàn phím điện tử (organ), Piano… trên web site: vtmes.edu.vn;
• Tập huấn Online: Giáo viên có thể đăng kí tham dự các workshop chuyên đề được tổ chức trực tuyến để phục vụ nhu cầu học tập linh hoạt của giáo viên.